ÇİN HALK CUMHURİYETİ *XİAN-1*

       Merhaba, evet yorucu bir gün geçirmiş Pekin’de kalmıştık. Tarih 16 Haziran 2014 saat 07:oo Sabah kahvaltısının ardından yerel havayolları ile Xi’an’a uçuyoruz. 2 saatlik bir uçuşla Xi’an’dayız. Bu seyahatin en güzel yanı bavullarınızı sadece topluyorsunuz. Havalimanına oradan otele sizden önce bir şekilde gidiyorlar, ülkede her şey sistemli.

       Yerel rehberimiz Susan ile tanıştık otobüslere bindik. Xi’an’nın çok bilinen Büyük Yaban Kazı Pagodasına gidiyoruz. Yol bir saat sürer diyen rehberimiz Sami Bey’e kulak veriyoruz.

     Xİ’AN

       M.Ö 221’de başlayan hayli eski tarihi boyunca 13 hanedanlığa başkentlik yapmış olan Xi’an (Şian diye okunuyor) Çin uygarlığının beşiği sayılır. Çin’in önemli 4 büyük antik kentinin en eskisidir. Xi-Batı, An- huzur demek olunca Xi’an da *Batı’daki Huzur* anlamına geliyor. Antik dönemdeki adı da *Changan* sonsuz barış demekmiş.

       Guanzhong Ovası’nın merkezindeki nehir ve dağların arasında Shaanxi (Şansi okunuyor) Eyaletinde kurulmuş olan Şian aynı zamanda Çin’den Roma İmparatorluğu’na kadar uzanan İpek Yolu’nun Doğu’daki başlangıcıdır. Dünya’nın 8. harikası olan Terracotta-pişmiş topraktan yapılmış atları ve savaşçıları ile de hayli ünlüdür. (Terra Cotta pişmiş toprak demektir) Şian kültürel miraslarının çeşitliliği ve değeriyle dünyada ilk sıralardadır.

       Şian Çin’in en prestijli birçok üniversitesine sahip olduğu gibi kültürel, endüstriyel, politik ve eğitim merkezi olarak da önemli bir yere sahiptir. Sadece merkezde nüfus 9 milyon iken eyalet 22 milyondur. Diyorum ve güzel ağaçlıklı bir yerde otobüsten iniyoruz ve güzel bir avm önündeyiz, tavanında kocaman bir ekrandan sürekli reklamlar geçiyor. Yerel rehberimiz bilet alıyor. Biraz yürüyüp Pagodaya gireceğiz. 

       Büyük Yaban Kazı Pagodası, Şian’a gelip de görülmesi gereken kültürel miraslardan biri olan Pagoda *Da Ci’en* tapınağının içinde yapılmış Budist bir dini yapıdır.

       MS 648 yılında Tang Hanedanlığının 3. İmparatoru Li Zhi henüz veliaht prens olduğu dönemde ölen annesinin anısına 5 katlı Da Ci’en tapınağını yaptırır. Başına da (Keşiş Tripitaka- Budizm’in kutsal metinlerini bilen anlamındadır) Xuan Zang’ı getirir. Keşiş uzun yıllar Hindistan’da kalmış sonra Çin’e gelmiş. Gelirken Budizm’e ait bütün kutsal metinleri ve eşyaları da peşinde getirmiştir.

       Biliyoruz ki Hindistan’da Budizm dininde hükümdarın kalıntıları ile dini malzemelerin saklandığı çan şeklinde veya konik şekilde yapılmış dini yapılar Stupa’lar vardı. Çin ve uzak doğuya gelindiğinde çok katlı olarak yapılan stupa kökenli bu yapılar Pagoda adını almıştır. Genelde tabanında Budizm kutsal metinleri gömülüdür. Ama taştan yapıldıkları ve yüksek oldukları için askeri alanda gözetleme kulesi olarak da kullanılmışlardır. Ayrıca her Pagoda da kutsal metin gömülü olmayabilir.

       Evet MS 652 yılına gelindiğinde Keşiş Xuan Zang’a İmparator tarafından kutsal metinlerle ilgili tüm kitapları Çince’ye çevirme görevi verilir. Xuan çevirileri bitirdiğinde bu kutsal metinleri ve eşyaları saklamak için tapınağın içine bir pagoda inşa edilmesini teklif eder. Kabul görünce çok sevinen keşiş Xuan pagodanın tasarımını yapar inşasında bile çalışır. Pagodaya doğru gidelim…

       64 metre yüksekliğindeki pagodanın girişi klasik Çin mimarisinde ve ahşaptan, 7 katlı pagoda kısmı taş ve tuğladan yapılmış. Bu ilginç isimli Yaban Kazı Pagodası’nın çok daha ilginç bir de efsanesi var. Bilirsiniz efsaneleri severim. ☺️ 

       Budist rahiplerde de vejetaryen olanlar varmış. Buda’nın şükran gününde başrahip yemek yapmak için dolabı açtığında gram et kalmadığını görür. Büyük telaşa kapılarak kilere koşar bakar, orada da et kalmamıştır. Hızla pagodanın dışına çıkar ellerini göğe uzatarak *Ey yüce ve merhametli Buda’mız bu büyük şükran günümüzde bizi etsiz bırakmaya gönlün nasıl razı olacak* diye serzenişte bulunur. Efsane bu ya! O sırada pagodanın üstünden bir grup yaban kazı geçmektedir. Tam rahibin tepesine geldiklerinde içlerinden en iri olan bir tanesinin kanadı kırılır ve pat diye başrahibin önüne düşer. 🦆

       Şaşkına dönen diğer rahipler *Buda’mızın ilahi gücü bu, hemen buraya bir pagoda yapalım* derler ve adını da Yaban Kazı Pagodası koyarlar. O günden sonra tapınağın tüm rahipleri et yemek, yaşayan varlığın ölümü demektir diyerek vejetaryen olur. Gerçek Budist keşişler kesinlikle et yemezmiş. Elbette pagoda ilk yapıldığında ahşap bir odaydı. Bugüne kadar yakılma, yıkılmalar arasında 13 katlı bile olmuş. Ama günümüze kadar ayakta kalabilen bölümleri Tang Hanedanlığı döneminde Çin’in tek kadın İmparatoru Wu Zetian tarafından ve sonra da Ming hanedanlığı döneminde yeniden inşa ettirilmesiyle gelmiştir.

       Alttaki ilk fotoğrafta görülen yine klasik Çin tütsü kabı Ding, pagoda merdivenlerinin her iki yanında efsane yaratık Qilin veya Kylin ile merdivenlerin ortasında da ejderhalar görülüyor. Fotoğrafa tıklarsanız büyür orada büyükçe bir çan var. Çin’lilerin en büyük özelliği böyle devasa çanları genelde kapı girişine asarlar her yeni gelen çanı mutlaka çalar. Hem ne kadar gelen olduğu anlaşılır hem de kişi şifa bulmaya geldim dermiş. 7. kata çıkılırsa manzara çok güzel dendi ama biz göze alamadık.

       Rehberimizle şimdi pagodada özel bir odaya gidiyoruz. Budizm’in kurucusu Buda’nın hayatını doğumundan itibaren anlatan yeşim taşının her rengi kullanılarak yapılan rölyeflerin muhteşem görüntüsüne hayran kaldık. Camekanla kaplandığı için ışık yansıması olmayanları paylaşayım. İlk iki fotoğrafta annesi Lumbini Bahçesinde Buda’yı dünyaya getiriyor. Dünya nimetlerinden vazgeçen bir deri, bir kemik kalan Buda ve prens olduğu gençlik zamanı.

       Biraz etraf dolaştık. Alttaki fotoğraflarda dua odaları pagoda girişindeki tütsülük, yanında kırmızı mum yakılıp dilek tutulan yer görülüyor.

       Özel olan ikinci bir oda da Buda’ya tapınılan yer. Görkemli bir heykeli var. İnsanlar dua ederken önünde diz çöküyorlar.

       Şehir surlarına gelmeden önce yeşim taşı alabileceğimiz bir atölyeye uğradık. Surların ana kapısına kadar otobüsle giderken görüntü çok güzeldi. Surların üç girişinde de bu kapı kuleleri var. İkinci fotoğraftaki kuleye yandan 85 basamakla çıktık. Merdivenler çok dikti ve evet saydım. 😁

       Xi’an Şehir Surları, Çin tarihi miraslarından olan surlar eksiksiz ve en iyi korunmuş antik şehir duvarıdır. Bir rivayete göre; Ming hanedanlığı kurulmadan çok önce şehri ele geçiren köylü bir isyancı olan Zhu Yuanzhang’a adı Zeng olan bir münzevi uyarıda bulunur; Bol erzak depola kıtlık gelecek, şehrin etrafına yüksek duvarlar inşa et düşmanlardan korun ve imparatorluğunu ilan etmek için acele etme der.

       Uyarılara uyan Zhu Yuanzhang şehir sularlarını inşa ettirir ve eyaletlerde daha önce yapılmış olan surlarla birleştirerek şehri koruma altına alır. Ming İmparatoru olduktan sonra surlara yapılan eklemelerle bugünkü halini alır. Surların uzunluğu 13,7 km yüksekliği 18 metre ve duvar üst genişliği de 16 metredir. Duvar boyunca 98 adet kule 5000 üzerinde siperlik varmış.

       İlk yapıldığında toprak olan surlar sağlam olsun diye toprağı sönmemiş kireç ve yapışkan pirinç özü karıştırarak kullanmışlar. Daha sonra tuğla ile kaplanmış. Burada da Feng Shui’ye göre düzenlemeden söz edebiliriz. Her taraf klasik kırmızı Çin fenerleriyle süslenmiş.

       Bugünlük başka gidilecek yerimiz yok. Genelde bisiklet kiralayıp surları gezmek daha mantıklı oluyormuş. Malum bizim vaktimiz yok. Yola koyuluyor ve serbest zaman sonrası otelimize gidiyoruz. Yarın Terra Cotta savaşçılarına gideceğiz. Tekrar görüşünceye kadar hoşça sevgi ve sağlıkla kalınız. 💞💞💞