BİRLEŞİK KRALLIK ve İRLANDA-İngiltere-5-

Merhabaaaa 😍  bu kez arayı açmamaya niyetliyim demiştim ve güzel gezimize görmeyi çok istediğim Stonehenge tarihi dikili taşlara doğru sizleri de götürerek başlıyorum.💃💃

Tarih 30-Temmuz-2019 Londra’dan çıktık iki saatlik yolumuz var ve maalesef  hava bulutlanmaya başladı 🌧🌧yağmur geliyor bu demektir ki, hiç şansım yok fotoğraf işi zor gibi, rehberimizi dinliyoruz. Bazı yerler vardır ki, görünce hayal kırıklığı yaşarsınız, Stonehenge için de aynı duyguları yaşayacaksınız bu benim samimi düşüncemdir ününü haketmiyor gibi… Ama inanın dünya üzerinde görülmesi gereken 5 tane tarihi yer söyleseniz biri mutlaka Stonehenge olacaktır. Girişin 21 pound ve on kuruş gibi küsuratlı bir ücreti var o nedenle kim görmek ister karar veriniz dedi. Yağmur çiseliyor boş bir arazide dikilmiş onbeş-yirmi  taş için ıslanmaya değer mi? Göreceğiz… 🤔

Önce fotoğraf çekemem diye üzülerek vazgeçmişken Önder’in buralara kadar gelmişiz Stonehenge’yi göremezsem üzülürüm hayalimdi, hem yazıma ne yazacağım diye mızmızlanırken şimdi vazgeçmek olmaz ayrıca şeker değilsin erimezsin de deyince el mahkum yağmurluğumu giydim makinamı sarıp sarmaladım bir de iPhone’un da yedek aldım gidiyorum.

STONEHENGE; Biraz bilgi vereyim hemen. 1986 yılından beri UNESCO Dünya Mirası listesinde yer almakta olan Stonehenge; İngilizce stanhen -hanging stones’ten (asılı taşlar anlamında) türediği kabul ediliyor ve dolayısıyla bu tarihi yere de adını vermiş oluyor.  Londraya bir saat mesafede Salisbury bölgesinde halen 17 si ayakta diğerleri yatık dairesel şekilde dizilmiş yüksekliği 5-6 metre, ağırlıkları 25 ton olan 30 adet taştan ibaret bu antik kalıntının tarihi bizim göbekli tepe meydana çıkmadan önce en eski olarak anılıyordu. Stonehenge M.Ö 3100 yılında yapılmaya başlamış Göbekli tepemizin çağı da M.Ö;10000 hatta daha eski. 🙌🙌 Günümüzde English Heritage tarafından işletiliyor-nam-ı diğer kraliyet ailesi tarafından yani.

Sinan rehberimiz keşke içine girebilseydik saklambaç oynasaydık diyemeyiz (böyle harika bir rehberimiz var) artık bir şerit var çevresinde bir tur atacağız. Ama üzülmeyin taşların portresini alabilirsiniz kimse çekilsin diye sıra beklemeyeceksiniz -bu iyi haber bana. 💃💃💃 Stonehenge’ye yaklaşıyoruz giriş yapmayacak olanlar otobüsten kısa bir süre görebilirler aksi takdirde inilen yerden taşları görmek mümkün değil dedi. Hemen otobüsten gördüğümüz kadarı ile bir İphone fotoğrafı koyalım belki gitmem.

İlk bulunduğunda kimse ne olduğunu anlamamış. Tapınak olduğu konusunda inanış çok. Dairesel şekli nedeniyle gökyüzü ile ilişkilendirilir. Ama tabii teoriler yine hayli çoktur. Gözlemevi olabilir, dairesel yapının bir yerinde kapı gibi bir aksı var orası tam da 21 Haziran’da ki gün doğumuna bakıyor. Dolayısıyla bahar ekinosuna bakılarak yapılmış gök cisimlerinin hareketlerini hesaplamaya yarayan bir kült yapı olabilir diye düşünülüyor. İşin ilginç tarafı İrlanda’nın bir adasında da newgrange denen dairesel planlı yapılmış bir tapınak var onun girişi de 21 Aralık kış gündoğumuna bakıyor dolayısıyla büyük bir ihtimalle burası yıldız hareketlerine- dünya ve ay hareketlerine bağlı olarak yapılmış bir ibadet yeri olsa gerek. Aynı şeyi bizim göbekli tepe için de söyleyebiliyoruz.

Burada yapılan kazılarda çevresinde çokça mezar ve ayrıca belirli mesafelerde özellikle açılmış 52 adet boş çukur bulundu. Yapılan incelemelerde çukurların yılın belirli dönemlerinde ayın dünyaya göre aldığı pozisyonu gösteriyordu. Mezarların da stonehengeden daha eski olduğu tespit edilince bir dönem mezarlık olarak da kullanıldığı belli olmuştur.

En popüler inanış; 17. ve 18. Yüzyıllarda Stonehenge’in Kelt rahipleri- Durid’ler’in dini ibadet yeri olarak yapıldığı idi. Bu inanışta Halen de günümüzdeki Druid toplumları Stonehenge’i hac yeri olarak görüyorlar ve belirli dönemlerde-yaz-kış gün dönümlerinde ziyaret ediyorlar.

Otobüsten indik yağmur başladı. 10 dk. Yürüme mesafesindeki anıt taşlara gitmek üzere shuttle binelim diyene kadar yağmur şemsiye ☔️☔️ falan dinlememecesine hızlandı. Benim yağmurluk kafadan giyme önü değil yanları açık. Makinam ıslanmasın mücadelesine başladım. Tam survivor’lık durumdayız. Shuttle sırası bekliyoruz.

Taşları görmeden ıslandık bile. Shuttledan indik tura başlarken önümüze bu devasa kaya çıktı. Sinan Bey, eğer burası bir tapınaksa bu taşın bulunduğu yer de giriş olabilir dedi ve devam etti. Daire şeklinde planlı dizilmiş taşlar etrafında döneceğiz. Bu dönme olgusu eski zamanlardan beri insanlar için hep bir gizemdir. Yani bir kutsallık atfetmişizdir. Hayatta herşey dönüyor; Dünya 🌍 gezegenler, su, atomlar, mevleviler de dönüyor maddi alemden manevi aleme kolayca ulaşabilmek için dönüyorlar. Dönme sonsuzluğu ve manevi alemi, kutsallığı temsil eder. Kutsal mekanları hep dairesel yapmışlar tıpkı bizim cami kubbelerimiz gibi. Kısaca genelde bir dönme olayı var. Biz de döndüğümüze göre burada da hacı olduk sayılır. 😉

Taşlara en yakın mesafe 10-15 metre. Eskiden yanına kadar gidip taşlara dokunabilirmişsiniz. Ama insanlar orada da hatıra almak adına taşları kırmaya başlayınca ve bir iki yer de çökme olması nedeniyle artık uzaktan seyretmekle yetiniyorsunuz.

Yarı yolda artık her tarafımız ıslanmıştı ben makinam koruma adına yağmurluğa sarındıkça sadece rüzgarla açılan etek kısmından ıslandım. Çoğu arkadaş şemsiyeyi bile kapattı tepeden tırnağa ıslandı. Yanımdaki Profesör arkadaşım Seval ile (kulakları çınlasın) ıslandıkça gülmeye başladık bu kadar yoldan gel, ıslan yine de makinalar yerine telefonla fotoğraf çekmeye çalış diye, üstelik Seval bu ikinci gelişim deyince ben koptum. Birlikte selfisiz olmazdı.

Rehberimiz, meslek hayatımın*en ıslak * gezisini yaptım dedi. Herşeyimize kadar ıslansak da hayli eğlendik. Foto by Sinan Aydın 🤩

Bilgiye devamla…Modern zamanda yapılan incelemelerde de çok şaşırtıcı sonuçlar ortaya çıktı.  Stonehenge’de iki tür taş var ortadaki büyük taş sarsen taşı aslında *kafir* anlamındadır. İlginçtir ki, orta çağda avrupa medeniyetinde Türkleri ve müslümanları ifade etmek için kullanılır, Saraken diye yazılır sarsen diye telaffuz edilir. Ama Hırıstiyanlık öncesi dönemdeki putperest Keltler inşa ettiği için onlara da kafir anlamında sarsen diyorlar. Yakın çevrede bulunan bir taş. Burada ortadaki taşı da merkezi gibi görmüşler sarsen stone demişler. Diğer taşlar blue stone dedikleri maviliği ancak mikroskobik ortamda görülebilen hafif mavimtrak dolerit taşıdır. En son incelemelerle taşların 300 km öteden Gallerden geldiği tespit edilmiş. Bunu da Southhampton Üniversitesi’nden Dr. Josh Pollard açıklamış. Gallerde açılan bir maden ocağındaki kayalar çatlak sütunlar halinde bulunuyordu, işçiler çatlaklara yerleştirdikleri odun parçalarının yağmurlarla şişip blok halinde düşmesini sağlıyorlardı. Sonrada taş ve topraktan yaptıkları platformlara sürükleyerek getiriyorlar. E nasıl gelmişler. 😳 🤷‍♀️ İşte gizem tam da burada.

Yağmur son hızla devam ediyor. Artık ıslanmak sorun olmaktan çıktı son bir hamle ile bu karemi canon’um ile çekebildim.  💃 Aslı budur-Görseldeki özel çalışmamdır.💃 Taşlara ruh verdim. 😇

Büyük karede görebilseydiniz yağmur çizgi, çizgi gözüküyor. Ne yalan söyleyeyim hem yağmur hem yakınlarına gidememek bana o tarihi gizemi ve ruhunu yaşatamadı. Ama olsun 5000 yıllık tarihi, kendi tarihime not düşmüş oldum bu da bana yeter. ❤️❤️❤️

Çevreye de bir göz atalım deme fırsatımız olmadı zira yağmur göz açtırmadı yola devam ettik. Bath’e doğru 60-65 km dir, yaklaşık 1 saat kadar bir yolumuz var. yağmur devam ediyor ama Bath’de şehir içinde olacağımızdan bu kadar ıslanmayız. Etraf yemyeşil keyifli bir yolculuk olacak diyen rehberimiz Sinan Aydın arada bize İngiltere’nin yetiştirdiği ve 27 yaşında kaybettiği kadife sesli Amy Winehouse‘u  dinletiyor.

BATH; Bath’e geldik otobüsten indik; Sinan rehberimiz indiğimiz yerin adı Boq Island’ır, evet 💩 yanlış duymadınız boq, okunuşu bizdeki ile aynı dedi. Ama burada tuvalet, pis kokulu çamurlu yer anlamına geliyor.  Zamanında bu indiğimiz yer bataklıkmış ve pis kokarmış,kanalizasyon da muhtemelen oraya akıtılırmış. Sonradan buralar restore edilipde turizm şehri olunca şehrin tam ortasında otobüslerin indir-bindir yeri olmuş. Hala şehirliler Boq Island diyorlar.

   Güzel bir park ile başlayalım. Ama giriş ücretliymiş.

Sonra bilgi alalım toplanıp yürüyüşe geçelim. 🤩 Merak edenler elimdeki ses cihazıdır.🤩 notla başa çıkılmazdı. 😁

 Bu çok güzel şehir Jane Austen’in şehri diye tanınır ama romanlarında çokça bahsettiği Bath’de Austen sadece 6 yıl yaşamıştır.

Bath’in ortasından Avon nehri geçer üstünde de Pultaney köprüsü inşa edilmiş. Pultaney köprüsü çarşıdır içinde dükkanlar var ve içinden araç geçen sayılı köprülerden biridir. Tarihi yapıları ile Bath 1987 yılında Unesco Dünya Mirası listesine alınmıştır. Öldükten sonra bile, Victoria döneminde (ve hala dünyada da) şöhretini kaybetmeyen Austen sayesinde Bath en popüler sahil kasabası oluyor. II. Dünya savaşında popülaritesi biraz azalsa da 1960 lardan sonra yeniden Britanya’nın yükselen yıldızı haline geliyor. Günümüzde de aynı şekilde Londra’ya yakınlığı nedeniyle en önemli sayfiye ve turizm merkezlerindendir.

Şimdi Bath meydanındayız hemen sağımızda Bath’in en eski yapısı Roma hamamı var  bu bina roma gibi durmakla beraber George’lar döneminde yapılmıştır, kapısı hayli kalabalık. Hemen yanında da Pomp room yazar yani pompa odasıdır. Artık suyu kaynağından çıkarmak için buhar gücüyle çalışan motorlar yerini sanayi devriminden sonra elektrikle çalışanlara devretmiş dolayısıyla burası da boş kalmıştır ve ikinci yarıda Victoria döneminde yapılmıştır. Şimdilerde Victoria döneminden güzel bir mekanda yemek yiyelim hem de eskiyi hayal edelim derseniz hamamın bir parçası olarak da kullanmış olursunuz. Benden söylemesi diyen rehberimizi takibe devam ediyoruz.

İşte sıcak su da tam buradan çıkıyordu. Roma tarihi gizli kaynakları Bath’den bahsederken burada o pagan dönemde ay tanrısına tapıldığını söyler. Yöredeki sıcak akan suyun da ay tanrısının insanlara bir ihsanı olduğunu anlatır. Küçük bir de tapınma yerleri varmış. Romalılar M.S 42 yılında gelip Londra’yı kurduktan ve adayı ele   geçirdikten sonra 1.yy içinde Hadrian dönemine doğru yani M.S 120 gibi buraya kadar gelmişler. Roma döneminde hamamlar vardı ve romalılar için çok da önemliydi. Britanya’da da bu özelliklerini gösterip ay tanrısının tapınma yerinde büyük bir hamam inşa ettiler. Zaman içersinde 350 yıl boyunca yani Romalıların yaşadığı M.S 400 lü yıllara kadar bu hamamlar bütün Britanya’da Romalılık sembolü haline geldi. O çağda Roma’lılar Londra’dan buraya özellikle hamam için geliyorlardı. Dönemin İmparatoru Hadrian küçük bir hamam yaptı sonra Caracal dönemlerinde hamam büyütüldü ve Britanya’daki en büyük Roma hamamı haline geldi. Şimdilerde Roma hamamında hala kaynayan sıcak su var ama başka tesisler kullanır. Roma hamamı ise halen müze olarak kullanılmakta.

Güzel bir kare yakaladım. Yorumsuz. 🤣🤣🤣

Bu hamamların çok büyük özellikleri de var. Az çok tarihten bizim Efes harabelerinden bildiğimiz gibi hamamlar aynı zamanda bir sosyalleşme yeriydi. Gerçi Roma’lılara göre her yer sosyalleşmeye uygundur, tuvaletler bile 😁 Efes’i hatırlayınız. Romalıların bu durum için önemli bir sözleri vardır* her ne ki, doğaldır yakışıksız değildir*

Sabah girilen hamadan akşam çıkarsan sadece yıkanılmaz tabii yemek yenir, oyun da oynanırdı. Hamamın soyunma odası* apodyteriumları, sıcak banyo odası* caldarium, ılık banyo odası* tepidarium ve soğuk banyo odası *frigidariumları var. Gezmedik Flickr’dan fotoğraf arkadaşım Neil Howard‘dan alıntı bir fotoğrafla devam edeyim.

Romalıların en büyük özellikleri hamam ve yol yapmaktır. Bugün bile hala Londradan çıkıp kuzeye İskoçya’ya doğru giden yollar hep Roma’lıların yaptığı yollardır. Romalılar buraları terk edince şehirler ve yollar kaldı ama hamam kültürünü devam ettirecek bir kitle kalmayınca hamamlar birer, birer kaderlerine terk edildiler. Eski prestijini kazanması M.S 1700 lere kadar sürdü. Şimdiki kraliçenin Almanya’dan gelen dedeleri George’un eşi Charlot’un bir deri hastalığı varmış, doktorlar hamam tavsiye edince, George ve ailesi buradaki hamam geleneğinden haberdar olmuş. Kraliçe Charlot 1740’larda buradaki hamamlara gelmiş kendini iyi hissedince de buradaki su şifalı demiş, ve Bath Kraliyet ailesi ve sosyetesi sayesinde eski ününe kavuşmuş.

Kısaca; Tüm bu eşsiz yapılar 1750 ile 1780 arasında yani 30-40 yılda yapılmış.Bugün eğer Bath diye bir yer varsa George’lar sayesindedir.

Şehrin içine doğru yürüyoruz hemen karşımıza bir katedral çıkıyor Bath Katedrali.  Aslında 900 lü yıllardan beri Katedral var ama ahşaptan yapılmış bir kiliseyken sonra manastıra döner ve bahsetmiştik şehir statüsü varsa katedral de vardır. Kısaca Bath şehir olunca manastır da katedrale dönüşür.

Katedral iç savaş döneminde hayli yıkılmış sonradan tekrar yapılmıştır. Bin yıllık dış süslemeleri ve içi ile de çok güzel bir katedral. Fotoğraf yasak hem giriş ücreti de 8 pound olunca içine bile girmedim. 😇 Dış süslemesinde merdivenle yukarı çıkan melekler görülüyor.  Hikayesi de şöyle; Hz. Yusuf’un rüyasında böyle bir merdiven vardır ve meleklerin bu merdivenle öteki dünya ile bu dünya arasında gidip geldiğini görmüştür. Burada betimlenen de işte bu rüyadır.

Çarşının içinden geçiyor yukarı doğru çıkıyoruz. İngilizlerin meşhur pay ‘ın yani turtasının yapıldığı yer The Cornish Bakery. 😋 Turtayı sonra yeriz dedik.

Caddeye çıktık sağa döndük alış-veriş için bir tek küçük bu caddesi var. yukarı doğru çıkıyoruz, herşeyin bir pound olduğu bizdeki bir milyoncu gibi yani sol arada kaldı malum magnet almadan dönemem. Kraliyet Mineral su Hastanesinden geçtik, malum sıcak şifalı sular ile romatizmal hastalıkları halen burada tedavi ediyorlarmış. Güzel kemerli bir yapının bizim Kilis taraflarında bolca görülen mimaride *kabaltı* diye anılan yapının altından geçiyoruz. The Raven diye güzel bir restorana denk geldik. Raven neydi ? hatırlamak isterseniz  tıklayınız. Raven

Quiet street- Wood street-Queen caddesinden devamla sağa dönüp adı Gay olan ama bildiğimiz mana da değil 😁 bir aile soyadı Sör John Gay Caddeden yukarı doğru çıkıyoruz hemen sağımızda merakla beklediğim Jane Austen Center ve Tea House. Evet yine İngiliz uyanıklığı ile Jane’nin hiç yaşamadığı bu evi tanıtım merkezi olarak kullanıyorlar.

Jane Austen; 1800’lü yıllarda yaşamış İngiliz edebiyatının en ünlü kadın yazarlarındandır. Bizde “Aşk ve Gurur” romanıyla tanınır. Austen Londra’nın güney batısında doğuyor, babası rahip ama çok ileri görüşlü bir adam. O çağlarda bir kız çocuğunu okutmak, eğitim aldırmak İngiltere’de bile imkansızken babası kızının yüksek seviyede eğitim almasını sağlar. Çok küçük yaşta babasını kaybedince maddi sıkıntıya düşerler. Austen alıştığı ortamdan uzak kalmasın diye 18 yaş civarında iken Bath’de 25 numarada yaşayan akrabalarının yanına gönderilir ve 1801-1806 yılları arasında altı yıl burada kalır.

Romanlarında da çokça çevrenin soylu kesim olduğunu, sessiz ve sakinliğin ona iyi geldiğinden bahseder. Daha sonra bu binalar yıkılıyor yerine birazdan göreceğiz sıra evler şeklinde, toplu konut gibi binalar yapılıyor, Jane Austen’in 25 numaralı evi artık yok. Ama bu gördüğünüz bina da anısını yaşatmak için oluşturulmuş(40 numara) yarı müze, yarı kültür merkezi  üst katta da bir victorian tarzı dizayn edilmiş hoş bir çay evi var.

Yukarıda çok büyük top gibi görünen bir ağaç Çınar tabii ki, etrafını çevreleyen muhteşem George dönemi mimari yapılar var. Haydi bakalım. 🙇‍♀️

Altına girdiğinizde büyüklüğünü daha iyi anlıyorsunuz.

Evet gelelim yapılara. Fotoğraf eklersem daha iyi anlatabilirim.

The Circus; George dönemi mimarisinin muhteşem bir örneği olan bu evler tam dairesel planlıdır. 3 tane girişi olan bu yapılara The Circus, dairesel binalar deniyor. 1760-65 arası 15 yılda yapılmış. Bizdeki gayrimenkul yatırımcıları gibi o dönemde de kraliyetten alınan imtiyazlarla böyle yapıları yapıyor sonra da kişilere satıyorlar. The Circus bittiğinde çok iyi satış yapılınca on yıl sonra da birazdan göreceğimiz ikinci dairesel yapı olan The Royal Crescent yapılıyor.

Özellikleri şöyle; toplam 30 daire var. 1 numaradan başlıyor her birinde 10 daire olan 3 bloktan oluşuyor. Her biri 50 metrekareye oturuyor ve yukarıya doğru 3 kat var. Bunlar apartman değil her biri triplex daire yani. Günümüzde hala bir kısmı konut, bir kısmı iş yeri olarak kullanılıyor. Gogıl amcadan yardım alayım bakın şimdi daha iyi anlayacaksınız zira gerçekten çok enteresan yapılar.

Şimdi de The Royal Crescent’e doğru yürüyoruz 5-6 dk mesafe.

Royal-kraliyet, Crescent de yarım daire demektir. Crescent’te de 30 daire var. 1 No,lu daire müzeymiş giriş ücreti 8 paund. George’lar döneminde bir zenginin evinin nasıl olduğu hakkında bilgi edinmek isterseniz gezebilirsiniz. Panoramik görüntüsü de şöyle. Sağ tarafta görülen ağaçlık yerden geldik.

 Geri dönüşe geçtik hava kapanmaya başlıyor belli ki, yağmur gelecek. 🌧 Yol üzerinde cafeler ,dondurmacılar var.

Geldiğimiz yoldan geri dönerken yoldan görüntülerle gezelim.Kitapçılar, kafeler çok güzel ve her taraf çiçek içindeydi.

Asterix’i çizgi roman kahramanını bilmeyen yoktur diye düşünüyorum.

Klasik telefon kulübesi sardunya çiçekleri ile süslenmişti sevdim iyice görünür kıldım.😍

Sokaklarda kaybolduk, arada ıslanıp bir kafeye sığındık tekrar yürüyüşle güzel bir parka çıktık. İngiltere havası böyle işte. Otobüse binmek için buluşma yerine Boq Island’a gidiyoruz. 🤭😁 Bath de güzel ve küçük bir şehir olarak anılarımızda yerini aldı. 

Yolumuz Galler bölgesinin başkenti Cardiff’e doğru ve 1.5 saatlik bir yolumuz var. Bu kez sizlere meraklı bir martı ile hoşçakalın ve takipte kalın diyorum sevgiyle. 😍